Trappistenbier, of kortweg trappist, is bier dat door trappisten, monniken van de orde der cisterciënzers, wordt gebrouwen. Het is dus geen biersoort, zoals vaak wordt gedacht, maar een omschrijving van de herkomst. De naam "trappist" is afgeleid van de Franse abdij waaraan de trappistenorde zijn naam ontleent: abdij Notre-Dame de la Grande Trappe.

Volgens de regels van de Internationale Vereniging Trappist (IVT) zijn de voorwaarden om de naam "trappist" en het bijbehorende logo "Authentic Trappist Product" te mogen dragen de volgende:

1. Het product moet binnen de muren van de abdij worden geproduceerd.
2. Het product moet door of onder toezicht van de kloostergemeenschap worden geproduceerd en de exploitatie moet ondergeschikt zijn aan het klooster.
3. De opbrengsten moeten worden gebruikt voor het levensonderhoud van de monniken en voor het onderhoud van het klooster. Wat overblijft, moet aan sociale werken en goede doelen worden besteed.

Er zijn wereldwijd elf trappistenbrouwerijen: vijf in België, twee in Nederland, één in Oostenrijk, één in de Verenigde Staten, één in Italië en één in Engeland.

Abdijbieren

Een trappist is een abdijbier, maar niet elk abdijbier is een trappist. Zo is Leffe een bekend abdijbier maar geen trappist. Abdijbieren die de titel van trappist niet dragen, zijn bieren die wel aan een abdij verbonden zijn (vaak alleen in naam), maar niet door Trappister monniken of door hun directe medewerkers worden gebrouwen of waar niet een monnik in de raad van bestuur zit. Soms bevindt de brouwerij zich in het klooster, soms op het domein maar niet in het klooster, soms elders. Er wordt soms gebruikgemaakt van het oude abdij-recept maar in veel gevallen gaat het om geheel nieuwe bieren. Wel wordt er vaak onder licentie van de abdij gebrouwen, wat inhoudt dat de monniken toestemming moeten geven voor elke nieuwe reclamecampagne, elk nieuw gebrouwen bier, elk nieuw etiket, etc. Hiervoor ontvangen de abdijen jaarlijks een percentage van de winst die de monniken zelf weer gebruiken voor hun eigen levensonderhoud, onderhoud van de abdij en natuurlijk voor de goede doelen die zij steunen. Ook als een bier wel door monniken of onder toezicht daarvan wordt gebrouwen, of in een abdij wordt gebrouwen, is het nog niet per definitie een trappistenbier. Er moet sprake zijn van monniken van de orde der cisterciënzers.

Trappistenbieren

Er zijn anno 2021 veertien bieren die de naam "trappist" mogen dragen. Daarvan zijn er elf trappistenbiermerken die aan de regels van de Internationale Vereniging Trappist voldoen en het logo "Authentic Trappist Product" (ATP) voeren: vijf Belgische, twee Nederlandse, één Oostenrijks, één Amerikaans, één Italiaans en één Engels (Achel, de Franse en Spaanse trappistenbieren voldoen niet aan de ATP-regels omdat ze buiten het klooster gebrouwen worden). Bij elkaar goed voor een 50-tal verschillende biersoorten (zie overzicht):

• "Chimay" van de Abdij Notre-Dame de Scourmont in Chimay
• "Engelszell" van Stift Engelszell in Engelhartszell an der Donau, Oostenrijk
• "La Trappe" van de Abdij Koningshoeven in Berkel-Enschot, Nederland
• "Orval" van de Abdij van Orval in Villers-devant-Orval
• "Rochefort" van de Abdij Notre-Dame de Saint-Rémy in Rochefort
• "Spencer" van de Saint Joseph's Abbey in Spencer
• "Tre Fontane" van de Abbazia Tre Fontane in Rome
• "Tynt Meadow Trappist Ale" van de abdij van Mount Saint-Bernard in Coalville (Leicestershire), Engeland
• "Westmalle" van de Abdij van Onze-Lieve-Vrouw van het Heilig Hart in Westmalle
• "Westvleteren" van de Sint-Sixtusabdij in Westvleteren
• "Zundert" van de Abdij Maria Toevlucht in Zundert

Sinds juni 2011 brengt ook de Franse Abdij op de Katsberg in Godewaarsvelde een trappistenbier op de markt, Mont des Cats. Dit krijgt echter niet het logo "Authentic Trappist Product" omdat het niet ter plaatse maar bij Chimay wordt gebrouwen. Ook La Trappe heeft van 1999 tot 2005 het logo niet gevoerd. Volgens de Internationale Vereniging Trappist heerste er toen onduidelijkheid over de authenticiteit, omdat de abdij Koningshoeven een samenwerkingsovereenkomst met het commerciële Bavaria-concern was aangegaan.

In februari 2012 lanceerde Stift Engelszell gelegen in Engelhartszell an der Donau, het enige trappistenklooster in Oostenrijk, Engelszell het eerste trappistenbier gebrouwen in de brouwerij. Sinds april 2012 is dit bier op de markt^[4] en vanaf oktober 2012 draagt het het ATP logo.

In het Nederlandse Zundert, op maar enkele kilometers van de grens met België, hebben de monniken van de Abdij Maria Toevlucht op 29 november 2013 hun bier, 'Zundert', voorgesteld. Dat bier kreeg op 10 december 2013 het ATP-logo en werd zo het tweede Nederlandse trappistenbier.

De paters van de Amerikaanse Saint Joseph's Abbey in Spencer, een dorpje in Massachusetts in de buurt van Boston, startten in 2013 met het brouwen van een trappistenbier Spencer trappist Ale. Dit bier kreeg ook op 10 december 2013 het ATP-logo.

Het bier 'Tre Fontane' van de gelijknamige abdij in Rome, Italië is begin mei 2015 officieel erkend als 'Authentic Trappist Product'.^[8]

Op 16 maart 2016 werd het eerste Spaanse trappistenbier op de markt gebracht, Cardeña Tripel door het Monasterio de San Pedro de Cardeña. Het trappistenklooster is sinds december 2014 lid van de "Internationale Vereniging Trappist". Het bier wordt gebrouwen in de Fabrica de Cervezas MarPal in Madrid en niet binnen de muren van het klooster en krijgt dus voorlopig niet het logo "Authentic Trappist Product".^[10]

Op 6 maart 2017 trad de Britse abdij van Mount Saint-Bernard in Coalville (Leicestershire) toe tot de IVT. In 2017-2018 werd een brouwerij gebouwd in de abdij en vanaf 9 juli 2018 kwam Tynt Meadow Trappist Ale, een donker bier, op de markt. Op 17 september 2018 kreeg het bier het officiële ATP-label en werd zo (op dat moment) het twaalfde officiële trappistenbier in de wereld.

In januari 2021 verloor "Achel" van de Sint-Benedictusabdij te Hamont-Achel het Authentic Trappist Product-label, aangezien het brouwproces niet langer onder toezicht van monniken gebeurde. Het bier blijft wel een trappist aangezien de Sint-Benedictusabdij ressorteert onder de abdij van Westmalle. De abt van de Abdij van Westmalle brengt wekelijks een bezoek aan de Achelse Kluis en houdt toezicht op de brouw- en andere activiteiten in de Achelse Kluis.